بسیاری از مردم نمی‌دانند توهم افراد معتاد تنها یک حالت گذرا نیست، بلکه به‌طور جدی با مغز و ادراک آنان تعامل می‌کند. این مقاله قصد دارد اطلاعاتی مفصل درباره دلایل این توهمات، تاثیرات طولانی‌مدت و راه‌های درمان آن ارائه دهد.
در این مطلب به تحلیل علل روانی و زیستی توهم ناشی از مواد مخدر می‌پردازیم تا شما با دیدی علمی‌تر به این مشکل نگاه کنید.
علت توهم در افراد معتاد چیست؟
توهم افراد معتاد یک وضعیت ذهنی است که به دلیل مصرف مواد مخدر با خاصیت توهم‌زایی ایجاد می‌شود. این وضعیت با تغییرات شدید در فعالیت مغزی همراه است و معمولاً باعث درک نادرست از واقعیت می‌شود. مواد توهم‌زا، عملکرد بخش‌های مختلف مغز را مختل کرده و منجر به بروز تجربیاتی می‌شود که فرد به‌طور واقعی آن‌ها را تجربه نمی‌کند.
این تغییرات مغزی می‌تواند به دلیل تأثیر مستقیم مواد بر انتقال‌دهنده‌های عصبی یا نوسانات سطح هورمون‌ها ایجاد شود. در واقع، علت اصلی این توهمات را می‌توان به اختلال در تعادل شیمیایی مغز نسبت داد که باعث بروز تجربیاتی غیرواقعی می‌شود.
تأثیر مواد مخدر بر مغز و ایجاد توهم
مواد مخدر توهم‌زا با تحریک و یا مهار انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین باعث تغییرات شدید در درک و احساسات فرد می‌شوند. این مواد می‌توانند باعث اختلال در مناطق مختلف مغز، مانند کورتکس بینایی و مناطق مرتبط با حافظه و هیجانات شوند که در نتیجه آن، تجربه‌هایی نظیر شنیدن صداهای خیالی یا دیدن تصاویری غیر واقعی به‌وجود می‌آید.
چرا مواد توهم‌زا باعث دوری از واقعیت می‌شوند؟
مواد توهم‌زا به دلیل اثرگذاری روی سیستم‌های پیچیده عصبی در مغز باعث جدا شدن فرد از واقعیت و تجربه حالت‌های خیالی می‌شوند. این مواد اغلب با تأثیرگذاری بر گیرنده‌های عصبی خاص، سبب می‌شوند که مغز سیگنال‌های نادرست ارسال و دریافت کند.
انواع مواد توهم‌زا و تأثیر آن‌ها بر توهم
مواد توهم‌زا بر اساس نوع تأثیری که بر مغز دارند به چندین دسته تقسیم می‌شوند. هر دسته از این مواد توهمات و تغییرات خاصی را در ادراک فرد به‌وجود می‌آورند.
- مواد توهم‌زای طبیعی: این دسته شامل موادی مانند قارچ‌های سایکدلیک است که در طبیعت یافت می‌شوند و دارای تأثیرات قوی بر تغییرات روانی و حسی هستند.
- مواد توهم‌زای مصنوعی: این مواد شامل انواع داروها و ترکیبات شیمیایی مانند LSD (لیزرژیک اسید دی‌اتیل‌آمید) می‌شوند که با تغییر سیستم عصبی باعث ایجاد توهمات و احساسات غیرواضح می‌شوند.
- مواد توهم‌زای نیمه‌مصنوعی: موادی که از ترکیب عناصر طبیعی و مصنوعی ایجاد شده‌اند و تأثیراتی قوی بر ادراک و حافظه دارند.
مواد توهم‌زای کلاسیک
مواد توهم‌زای کلاسیک مانند LSD و DMT (دی‌متیل‌تریپتامین) عمدتاً باعث تجربه‌های بصری غیرواقعی، هیجانات شدید و تغییر در حواس فرد می‌شوند. این مواد با تحریک گیرنده‌های سروتونین در مغز، باعث بروز تغییرات ذهنی و حسی می‌شوند که معمولاً با حالت‌های خلسه و بی‌حوصلگی همراه هستند.
مواد توهم‌زای تجزیه‌کننده
مواد تجزیه‌کننده، نظیر PCP (فن‌سیکلیدین) و کتامین، با ایجاد تغییرات در سیستم‌های عصبی، تجربه‌هایی خاص و درک‌های متفاوت از واقعیت به وجود می‌آورند. این مواد معمولاً باعث جدا شدن فرد از محیط پیرامون و تجزیه صحیح از واقعیت می‌شوند که در نهایت به توهم افراد معتاد منجر می‌گردند.
اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف مواد توهم‌زا بر افراد معتاد
مصرف مواد توهم‌زا می‌تواند اثرات گوناگونی به همراه داشته باشد که از نظر مدت زمان تأثیر، به دو بخش کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند.
اثرات کوتاه‌مدت مصرف مواد توهم‌زا عبارتند از:
- تجربه‌های حسی غیراستاتیک و تغییر در رنگ‌ها و صداها
- کاهش تمرکز و مشکلات در یادآوری اطلاعات
- افزایش ضربان قلب و تغییر در فشار خون
اثرات بلندمدت مصرف مواد توهم‌زا و عواقب آن شامل:
- خطرات روانی نظیر اختلالات شخصیتی و افسردگی
- احتمال ابتلا به توهمات مزمن و تجربه‌های غیرقابل کنترل
- کاهش قدرت شناخت و تحلیل در مغز، که می‌تواند به زوال عقلی منجر شود
راه‌های تشخیص و درمان توهم در افراد معتا
تشخیص توهم افراد معتاد نیازمند رویکردهای تخصصی و توجه به علائم مشخصی است. از روش‌های متنوعی برای ارزیابی وضعیت روانی و درمان این توهمات استفاده می‌شود.
در ادامه به روش‌های تشخیص اولیه و درمان توهم ناشی از مواد مخدر می‌پردازیم:
- ارزیابی روان‌پزشکی: با مشاوره تخصصی و ارزیابی علائم، میزان توهم و نوع مواد مصرفی تعیین می‌شود.
- آزمایشات تشخیصی: برخی آزمایشات، مانند بررسی میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی، برای تشخیص بهتر توهم به کار می‌روند.
نقش خانواده و اطرافیان در بهبود افراد مبتلا به توهم ناشی از مواد مخدر
حضور خانواده و حمایت اطرافیان نقش کلیدی در بهبود افراد مبتلا به توهم دارد. آموزش و آگاهی‌دهی به خانواده‌ها درباره علائم و عوارض توهمات در افراد معتاد، می‌تواند کمک بزرگی به بهبود روند درمان کند. حمایت روانی اطرافیان و تقویت انگیزه در فرد، از عوامل مهم در بازگشت به زندگی سالم و جلوگیری از عود دوباره توهم است.
حمایت روانی و کمک به روند ترک اعتیاد
پشتیبانی روانی اطرافیان و ایجاد فضای حمایتی برای فرد معتاد از عوامل مهم در کاهش توهم و ترک اعتیاد است. افراد مبتلا با حمایت‌های روحی و اجتماعی بهتر می‌توانند به سمت مسیر بهبودی حرکت کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله، به بررسی توهم افراد معتاد و عوامل مختلف موثر بر آن پرداخته شد. شما با انواع مواد توهم‌زا، تاثیرات آن‌ها بر مغز، و راه‌های درمان این وضعیت آشنا شدید. توهم ناشی از مواد می‌تواند زندگی فرد را مختل کرده و باعث کاهش توانایی شناختی او شود.
برای آشنایی بیشتر با مقالات مشابه و کسب اطلاعات تخصصی‌تر، از وب‌سایت همراهتم دیدن کنید.