مهارت گوش دادن بر هر جنبه‌ای از زندگی ما تأثیر می‌گذارند. با یادگیری نحوه‌ی بهتر گوش دادن، زندگی کاری و شخصی‌مان بهتر می‌شود. اگر بتوانید هنر گوش دادن را به خوبی یاد بگیرید، می توانید هر بخشی از زندگی‌تان را بهتر کنید. قرار است در این مقاله به این موضوع بپردازیم که چرا تقویت مهارت گوش دادن بسیار مهم است؟ چگونه این مهارت‌ها را بهبود ببخشیم و آگاهانه گوش کنیم؟
اهمیت شناخت فرهنگ در تقویت مهارت گوش دادن
ارتباط با دیگران برای همه مهم است. فرقی نمی‌کند با چه کسانی در ارتباطید. دوستان، خانواده، همکاران یا حتی غریبه‌هایی که در طول روز با آنها ارتباط برقرار می‌کنید. افراد مختلف به روش‌های مختلفی ارتباط برقرار می‌کنند. بنابراین درک این تفاوت‌ها بسیار مهم است.
در فرهنگ پیشرفته‌ی امروزی، ارتباطات بسیار مهم‌تر از قبل شده است، اما مردم زمان کمتری را صرف گوش دادن واقعی به حرف‌های یکدیگر می‌کنند. این روزها گوش دادن واقعی کمیاب شده است. مهارت گوش دادن برای توسعه‌ی روابط، رسیدگی به مشکلات، مطمئن شدن از درک موضوع، حل و فصل اختلافات و افزایش دقت بسیار مهم است. وقتی در محل کار خوب گوش می‌دهید، کمتر اشتباه می‌کنید و زمان کمتری را تلف می‌کنید. گوش دادن خوب باعث رشد کارمندان مدبر و خودکفایی می‌شود که می‌توانند مشکلات زندگی شخصی خود را هم حل کنند. توانایی گوش دادن همه‌ی جنبه‌های زندگی فرد را رشد می‌هد.
گوش دادن آگاهانه مهارتی‌ست که بسیاری از ما فکر می‌کنیم آن راداریم. بیشتر مردم فکر می‌کنند حرف‌های دیگران را می‌شنوند، اما شنیدن با گوش دادن یکسان نیست. برای گوش دادن، ما باید تلاش آگاهانه‌ای داشته باشیم تا نه تنها بشنویم، بلکه آنچه را که دیگران می‌گویند، جذب، هضم و درک کنیم.
موانع خوب گوش دادن
حواس پرتی همه جا وجود دارد: تلویزیون، رادیو، صدای بوق ماشین‌ها در ترافیک، تلفن، شبکه‌های اجتماعی و موارد دیگر که گوش دادن با تمرکز کامل را دشوار می‌کند. گاهی ما هنگام شنیدن، بیخودی سر تکان می‌دهیم تا بگوییم مساله‌ی مطرح شده را فهمیده‌ایم. گاهی وقتی طرف مقابل در حال صحبت کردن است، صحبت او را قطع می‌کنیم، تا بر گفتگو مسلط شویم یا برای کلمات بعدی برنامه‌ریزی می‌کنیم. با این کارها نه‌تنها متوجه حرف‌های طرف مقابل نمی‌شویم، حتی ممکن است منظور او را اشتباه بفهمیم یا حتی سریع او را قضاوت کنیم.
منفعت شخصی مانند یک سنگر عمل می‌کند. زیرا خواسته‌ها و افکار ما را پشت ذهن‌مان حفظ می‌کنند تا پیام‌هایی که از مخاطب دریافت می‌کنیم روی‌شان تاثیری نداشته باشد.
گوش دادن فعال چیست؟
گوش دادن فعال کار هر کسی نیست. برای تمرین آن باید تلاش آگاهانه داشته باشیم. برای ماهر شدن نیاز به زمان و تمرین زیادی‌ست. گوش دادن فعال به معنای تمرکز کامل بر آنچه گفته می‌شود و جذب و درک موضوع بدون هرگونه تعصبی‌ست.
چگونه می توان مهارت‌های گوش دادن فعال خود را بهبود ببخشید؟
تماس چشمی را جدی بگیرید
وقتی کسی با شما صحبت می‌کند، شما به اطراف نگاه می‌کنید، تلفن‌تان را چک می‌کنید یا به تلویزیون خیره می‌شوید. گوینده می‌تواند تنها بخش کوچکی از توجه شما را داشته باشد.
در بیشتر فرهنگ‌های غربی و البته بخشی از شرق تماس چشمی بخش اساسی یک ارتباط خوب است. در حالی که در فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ ژاپن و کره، این تماس می‌تواند گستاخانه و بی‌ادبی تلقی شود.
بسیاری از افراد، با نگاه کردن مستقیم به یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این بدان معنا نیست که نمی‌توانید در یک اتاق پر جمعیت صحبت کنید. اما اگر ازدحام زیاد باشد، مطمئنا شما بلند می‌شوید و نزدیک شخص گوینده می‌روید تا صدای او را به درستی بشنوید. اصل گوش دادن همین است. وقتی بخواهید حرف‌های کسی را تمام و کمال بفهمید، باید تمام توجه خود را معطوف او کنید.
اگر می‌خواهید در روابط خود موفق باشید، باید به شخص مقابل نشان دهید که حرف‌هایش را گوش می‌دهید. در محل کار هنگام صحبت با همکارتان از روی ادب به طرف او بچرخید. تمام کاغذها، کتاب‌ها، دفتر‌ها و سایر موارد مزاحم را از جلوی دست‌تان بردارید. به شریک زندگی خود نگاه کنید، حتی اگر او به شما نگاه نمی‌کند.
هوشیار باشید، اما زل نزنید
وقتی تماس چشمی برقرار می‌کنید، لازم نیست به مخاطب زل بزنید. درواقع این کار می‌تواند گوینده را آزار بدهد. با این حال ممکن است برخی افراد به تماس چشمی دائمی هنگام صحبت کردن نیاز داشته باشند. بنابراین لازم است بدانید مکالمه‌ای که دارید تا چه حد جدی یا صمیمانه است. شناخت الگوی ارتباط‌تان به شما می‌گوید در حین مکالمه تا چه حد ارتباط چشمی لازم است.
به علائم غیرکلامی مانند زبان بدن و لحن توجه کنید
ما می‌توانیم بدون نیاز به گفتن، اطلاعات زیادی در مورد یکدیگر به دست آوریم. صدا و لحن صدای یک نفر، حتی از طریق تلفن، می‌تواند تقریباً به اندازه‌ی آنچه می‌گوید، در مورد گوینده به ما اطلاعات بدهد.
به یاد داشته باشید که کلمات تنها بخشی از پیام را منتقل می‌کنند. بیشتر پیامی که ما از شخص گوینده دریافت می‌کنیم، بر اساس تحلیل زبان بدن او‌ست. لازم است به این نکته اشاره کنیم که زبان بدن می‌تواند بین فرهنگ‌ها متفاوت باشد. توجه به فرهنگ گوینده می‌تواند ما را در خوب گوش دادن تقویت کند.
حرف‌های مخاطب‌تان را تصور کنید
به مغزتان اجازه دهید تصویری ذهنی از اطلاعاتی که می‌شنوید ایجاد کند. اگر متمرکز بمانید و حواس شما کاملاً درگیر گفت‌و‌گو باشد، ذهن‌تان این کار را برای شما انجام خواهد داد. سعی کنید روی کلمات و عبارات کلیدی موضوع تمرکز کرده و آنها را به خاطر بسپارید. وقتی نوبت صحبت کردن شما نزدیک است، به آنچه می‌خواهید بگویید فکر نکنید. جور کردن حرف‌ها در حین گوش دادن بسیار دشوار است. به صحبت‌های طرف مقابل کاملاً توجه کنید.
با گوینده همدلی کنید
گوش دادن موثر مبتنی بر همدلی و هوش هیجانی است. وقتی شخصی که با او صحبت می‌کنید غمگین است و شما هم ناراحتید، شنونده‌ی خوبی هستید، هنگامی که ابراز خوشحالی می‌کند، شما هم خوشحال می‌شوید و وقتی نگرانی‌های خود را بیان می‌کند می‌ترسید، یک همدلی واقعی در ارتباط شما شکل می‌گیرد. شما می‌توانید این حس را از طریق حالات چهره و کلمات خود نشان دهید. برای داشتن همدلی، باید خود را به جای دیگران بگذارید. داشتن یک همدلی صادقانه کمی دشوار است و نیاز به تلاش و تمرکز زیادی دارد.
از خود بازخورد مناسب نشان دهید
نشان دهید که دیدگاه گوینده را درک می‌کنید. اگر احساسات مخاطب برای‌تان مبهم است، گاهی اوقات پیام او را تکرار کنید تا مطمئن شوید که متوجه حرف‌هایش شده‌اید. شما باید به گوینده نشان دهید که حرف‌هایش را متوجه شده‌اید. با توجه به حرف‌های گوینده باید حالات چهره‌ی شما هم تغییر کند. بازخوردهای مناسب شما از حرف‌های گوینده، بر تقویت مهارت گوش دادن شما تاثیر مستقیم می‌گذارد.
با ذهن باز گوش دهید
بدون قضاوت کردن یا ارزیابی از روی اطلاعات قدیمی به آنچه طرف مقابل می‌گوید گوش دهید. بدون نتیجه‌گیری سریع گوش کنید. اگر می‌خواهید در گوش دادن ماهر شوید، باید تمرین کنید تا انتهای مکالمه برداشت نهایی از حرف‌های شخص مقابل نکنید.
برای گوش دادن آگاهانه تمرین کنید. حتما قبل از مکالمات مهم زندگی‌تان چند دقیقه‌ای در آرامش ذهن‌تان را از دغدغه‌ها پاک کنید. زمانی که ذهن‌تان خالی باشد، جا برای دیدگاه‌های مخاطب‌تان باز خواهد شد. سعی کنید محیط اطراف‌تان را خلوت کنید تا هیچ مساله‌ای حواس‌تان را پرت نکند. اینها تمرینات ساده‌ای هستند که باعث تقویت مهارت گوش دادن در شما خواهند بود.