هنگامی که برای سلامت حسی یا رشد شخصیتی درخواست کمک می‌کنید، احتمالا نخستین گزینه‌ای که به ذهن می‌رسد تراپیست است. با این حال احتمالا اخیرا چیزهایی هم درباره‌ی لایف کوچ یا مربی زندگی شنیده‌اید.
لایف کوچ‌ها متخصصانی هستند که شما را در راه رسیدن به اهداف شخصی و شغلی یاری می‌رسانند. با این که طرز برخوردهای متفاوتی با شیوه‌ی تعلیم زندگی وجود دارد، اما بیشترین تمرکز بر تقویت نیروی شخصی و انگیزه‌بخشی و راهبردهایی برای تعریف و رسیدن به آرزوهاست.
آیا این توضیحات مشابه تعاریف تراپی یا درمان است؟ در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم تفاوت‌های میان تراپیست یا تراپیست و لایف کوچ را بیان می‌کنیم و چگونگی انتخاب گزینه‌ی مناسب را توضیح می‌دهیم.
تراپیست بر سلامت ذهن متمرکز است و لایف کوچ بر اهداف تمرکز دارد
تفاوت عمده میان لایف کوچ و تراپیست در آن است که نقطه‌ی تمرکز هر کدام آنها به نقطه‌ای متمایز است: تراپیست بر سلامت ذهنی و شفابخشی حسی تمرکز دارد و لایف کوچ بر زمینه‌سازی برای رسیدن به اهداف متمرکز است.
تراپیست‌ها متخصصان سلامت روان تربیت‌شده در رشته‌ی قانونی مراقبت‌های بهداشتی هستند و نیاز به مجوز کار دارند، ولی لایف کوچ تعلیم سلامت روان ندیده است و توانایی و حق تشخیص و درمان مشکلات روانی را ندارد، مگر آن که مدرک تراپی نیز داشته باشد.
اگر می‌خواهید برای مشکلات روحی درمان شوید به تراپیست مراجعه کنید. اگر می‌خواهید برای گره‌گشایی از مشکلی در زندگی کمک بگیرید یا حداکثر توان خود را به واقعیت برسانید از لایف کوچ کمک بگیرید.
چه زمانی باید به تراپیست مراجعه کنید؟
- اگر نشانه‌های مشکل سلامت روان را در زندگی خود حس می‌کنید (مثلا، پریشانی، افسردگی، آسیب روحی، بی‌اشتهایی و…)
- می‌خواهید آسیب‌ها و ناراحتی‌های گذشته را از بین ببرید.
- برای هدایت احساسات خود به کمک نیاز دارید.
- در مورد روابط درونی به مشکل برخورده‌اید و می‌خواهید راهبردهایی برای تاثیرپذیری کمتر از محیط فرا بگیرید.
- با مشکلاتی در رابطه‌ی خود با دیگران مواجهید و می‌خواهید از مشاوره‌ی زوجین بهره بگیرید.
چه زمانی باید به لایف کوچ مراجعه کنید؟
- می‌خواهید گره مشکل رسیدن به اهداف خود باز کنید و اهدافی برای خود بگذارید که حقیقتا قابل دسترسی باشند.
- می‌خواهید مراحل پیشرفت در کار را سرعت بدهید.
- احساس می‌کنید هدایت زندگی در دست شما نیست و می‌خواهید محدوده‌ی امن ذهنی خود را بشکنید و پا را از آن فراتر بگذارید.
- می‌خواهید دست از عادت‌های ناسالم خود بکشید و عادت‌های سالم را جایگزین آنها کنید.
- می‌دانید که منتقد درونتان نمی‌گذارد بهره کافی را از زندگی ببرید و می‌خواهید یاد بگیرید که چه وقت و چگونه صدایش را خاموش کنید.
- در آرزوی زندگی هدفمند و پرمعنایید و نمی‌دانید چطور به سویش گام بردارید.
- درباره‌ی مراحل بعدی زندگی خود سرگردانید (در تصمیم‌گیری شغلی و انتخاب‌های مهم دیگر در زندگی) و مشتاق دریافت راهنمایی برای بهترین گزینش هستید.
- می‌دانید که موهبت‌های فراوانی در زندگی دارید ولی جای چیزی را خالی می‌بینید و به الهامی دیگر در زندگی نیاز دارید تا همه‌ی قطعات پازل زندگی در کنار هم جای بگیرد.
- می‌خواهید انگیزه‌ی درونی خود را برای خیز به سوی هدفی بزرگ (مثل دویدن در ماراتن) بیدار کنید.
- می‌خواهید خود را مسئولیت‌پذیرتر کنید، چه در زندگی کاری و چه در زندگی شخصی.
مهارت: تراپیست به شما کمک می‌کند تا فرایند شفا را بیاموزید و لایف کوچ شما را برای رسیدن به اهداف‌تان توانمند می‌کند
تراپیست‌ها به مراجعه‌کنندگان کمک می‌کنند به گذشته‌ی خود نگاه کنند تا بتوانند به مشکلاتی که ریشه‌ی عمیقی در وجودشان دارند پیروز شوند، در حالی که لایف کوچ‌ها برای جهش امروز برای رسیدن به موفقیت فردا به مردم کمک می‌کنند.
مهارت‌هایی که از تراپیست می‌آموزید برای پروردن فرایند شفای مشکلاتی طراحی شده‌اند که با آنها مواجهید. در سوی دیگر لایف کوچ ابزاری را در اختیار شما می‌گذارند تا به رویاهای بزرگ‌ترتان دست یابید یا اگر دچار تکرار شده‌اید، از بند رها شوید.
تراپیست به شما کمک می‌کنند تا مشکلات سلامت روان را شفا دهید
در جلسه درمان با استفاده از فنون درمانی که می‌آموزید با مشکلات سلامت احساس و روان مواجه می‌شوید. برخی از این فنون درمانی از این قرارند:
- چهارچوب‌بندی شناختی و مهارت‌های ذهن‌آگاهی
- رسیدن به بینش بر شیوه‌ی تاثیر گذشته بر امروز با استفاده از روانکاوی
- شفای تجربیات آسیب‌رسان گذشته
- حل مشکلات رابطه‌ای از طریق مشاوره‌ی زوجین
موفقیت در درمان را با استفاده از سنجش مسائلی چون میزان بهبود حال، کاهش سطح اضطراب، عادت‌های تغذیه‌ای بهتر و حس شادی بیشتر برآورد می‌کنند.
لایف کوچ به شما می‌آموزد که چطور به رویاهای بزرگ خود برسید یا گره‌ها را بگشایید
بیشتر لایف کوچ‌ها بر کمک به شما در راه پیگیری علایق یا رهایی از درجازدن متمرکزند. احتمالا با لایف کوچ بر کشف علایق درونی و راهبرد عملی کردن آنها و ایجاد طرز فکر مثبتی کار خواهید کرد که شما را برای رسیدن به آرزوهایتان توانمند می‌کند.
معمولا در جلسه‌ی لایف کوچ مراحل زیر طی می‌شود:
- شناسایی چشم‌انداز زندگی مراجعه‌کننده
- بازبینی اهداف برنامه‌ریزی‌شده
- ایجاد دستور جلسه
- بررسی تکالیف و وظایف جلسه‌ی پیش
- هدف‌گذاری برای جلسات بعد
زمان عمل: درمان ریشه در گذشته و حال دارد و لایف کوچ بر آینده متمرکز است
در جلسه‌ی درمان برای پیشروی به عقب نگاه می‌کنید
جلسه‌ی درمانی آشنا برای بیشتر افراد فرصت نگریستن به وقایع درونی ـ حسی، روان‌شناختی یا درون‌شخصیتی ـ را برای فرد فراهم می‌کند. در جلسات درمانی معمولا به سراغ تجربیات حسی، الگوهای رفتاری، آسیب‌ها، آموخته‌ها و باورهایی می‌روید که در گذشته داشته‌اید ـ و نقاط میان آنها را به هم پیوند می‌دهید تا بفهمید که آنها چطور شما را به این لحظه و این چالش‌ها رسانده‌اند.
هدف درمان آزادسازی و معین کردن نقاط انسداد درونی شماست تا بتوانید شادتر و آرام‌تر و باثبات‌تر باشید. هسته‌ی درمان حول محور کار بر منبع مشکلات روان‌شناختی و شفای آنها می‌گردد. اساسا در جلسات درمانی به بررسی ریشه‌ای پرسش‌هایتان و یافتن پاسخ برای آنها کار می‌پردازید تا احساس رهایی کنید و به پیش بروید.
لایف کوچ بر بهبود «اینجا و اکنون» تمرکز دارد
لایف کوچ‌ها (از جمله تراپیست‌هایی که کوچ هم می‌کنند) کاملا جلب «ماهیت ضمیر» مراجعه‌کنندگان می‌شوند و می‌خواهند سر از تجربیاتی در بیاورند که مراجعه‌کننده را به اینجا رسانده است.
با توجه به این حرف هدف لایف کوچ لزوما بازگشت به گذشته و اشاره به آن یا درمان و تغییرش نیست. بلکه صرفا ارجاع به گذشته است.
در جلسه‌ی لایف کوچ بر جایگاه کنونی خود و نقطه‌ی هدف‌تان کار خواهید کرد.
ساختار: قالب جلسات درمانی وابسته به روش است؛ جلسات لایف کوچ اغلب ساختاری شفاف دارد
ساختار جلسات درمانی وابسته به نوع درمان است
معمولا درمان با جلسات طولانی‌تر ابتدایی شروع می‌شود. در این جلسات، مراجعه‌کننده و تراپیست فرصت شناخت بهتر یکدیگر را دارند تا دریابند که آیا مناسب یکدیگرند یا خیر.
ساختار جلسات بعدی به رویکرد تراپیست بستگی دارد. مثلا در هنردرمانی ممکن است وقت برای خلق یا بحث بر سر اثر خلق‌شده بگذارید. شاید درباره‌ی حس یا فکری که حین کشیدن نقاشی یا طراحی یا ساختن مجسمه به شما دست داده است صحبت کنید، یا به گفتگو درباره‌ی خاطراتی بپردازید که هنگام فرایند خلق به ذهن‌تان رسیده است.
مسلما این شیوه با شیوه‌های دیگر درمانی تفاوت دارد و فرایندها متفاوت است.
جلسات لایف کوچ برای تسهیل پیشرفت ساخته شده‌اند
لایف کوچ‌ها هم اغلب با جلسات ابتدایی طولانی‌تر کار را شروع می‌کنند تا درباره‌ی اهداف زندگی مراجعه‌کننده و موانعی که بر سر راه داشته و طرز فکر و کردار مفید و مضر او اطلاعات جمع‌آوری کنند.
جلسات بعدی برای اولویت‌بندی نقاط قوت و ارزش‌های مراجعه‌کننده و تجسم آینده او و فراگیری راهبرهای علمی برای رشد شادی در او طرح‌ریزی می‌شود.
هدف لایف کوچ پیشرفت پیوسته است، بنابراین جلسات برای پرورش نقاط قوت و استفاده از آن برای پیشرفت موثر و کاربردی مراجعه‌کننده آماده‌سازی شده است.
طول مدت: درمان معمولا محدود به زمان مشخص نیست، ولی جلسات لایف کوچ کوتاه مدت است
معمولا جلسات درمان «نقطه‌ی پایان» از پیش تعیین‌شده ندارد
معمولا طول مدت درمان مشخص نیست. ممکن است جلسات ماه‌ها یا حتی سال‌ها به‌صورت مستمر به طول بینجامد. در این مورد استثنائات قابل ذکری هست که شامل قالب‌های بسیار ساختارمند درمانی مانند رفتاردرمانی شناختی و جلسات مشاوره‌ی پیش از ازدواج می‌شود.
اغلب مراجعه‌کنندگان در جلسات کوتاه‌مدت لایف کوچ شرکت می‌کنند
اغلب کوچ‌ها خدمات‌شان در بسته‌های زمانی از 6 تا 10 هفته تا گزینه‌های سالانه ارائه می‌کنند. بسته‌های خدماتی لایف کوچ‌ها متغیر، ولی اغلب کوتاه مدت است.
معمولا افراد بسته‌های کوتاه مدت را انتخاب می‌کنند و در پایان دوره تصمیم می‌گیرند که آیا می‌خواهند کار را با کوچ ادامه دهند یا خیر.
تناسب: هنگام ارزیابی تناسب تراپیست اولویت را بر سطح راحتی خود با او و میزان تخصصش بگذارید؛ در هنگام انتخاب لایف کوچ مناسب در پی حس و الهام و اعتبار مربی باشید
هنگامی که به دنبال تراپیست می‌گردید اولویت را بر مناسب بودن تراپیست و راحتی خود با او بگذارید. این مفهوم که به پیوستگی درمانی شهرت دارد به تفکر رابطه‌ی قوی و مولد میان تراپیست و مراجعه‌کننده اشاره دارد.
همچنین وقتی دنبال تراپیست می‌گردید بهتر است کسی را انتخاب کنید که در ارتباط با مشکلی که می‌خواهید حل کنید مجرب (و حتی متخصص) است، مثلا در درمان افسردگی، تنش و اضطراب، وسواس، آسیب‌های گذشته یا دیگر مشکلات سلامت روان.
در پی لایف کوچی بگردید که اعتبار رسمی دارد و فلسفه‌اش برای شما الهام‌بخش است
هیچ پیش‌نیازی برای مربی‌گری در زمینه‌ی لایف کوچینگ وجود ندارد و هیچ سازمانی برای این رشته تعریف حقوقی نگذاشته است. با این که بسیاری از کوچ‌ها انتخاب می‌کنند که گواهینامه بگیرند، ولی به معنای واقعی کلمه همه می‌توانند خود را لایف کوچ یا مربی زندگی بخوانند.
کار کردن با کوچی که تحصیلات لازمه را پشت سر گذاشته است و تمرین و تعلیم دیده است و معیارهایی را که تراپیست‌ها و متخصصان بالینی سطح فوق لیسانس و دکترا دارند را دارا باشد به مراجعه‌کننده اطمینان می‌دهد که خود را به دست فردی واجد شرایط سپرده است.
همچنین در پی لایف کوچی بگردید که ویژگی‌های زیر را دارد:
- کسی که الهام‌بخش شما باشد و شما را برای رسیدن به بهترین روال زندگی سر شوق بیاورد
- کسی که در ارتباط با مسئله و دغدغه‌ی شما تجربه‌ی کافی را داشته باشد
- کسی که از راهبردهای کارآمد و اثبات شده برای بهبود زندگی شما بهره می‌برد
- کسی بتوانید به راحتی دروازه‌ی دلتان را به رویش بگشایید
کلام آخر
در نظر داشته باشید که لایف کوچ‌ها هر کدام فلسفه‌ی مربی‌گری خاص خود را دارند و این فلسفه است که مشارکت شما را در پیشرفت در زندگی رقم می‌زند، بنابراین حواس‌تان باشد که کسی را انتخاب کنید که رویکردش با شما همخوانی داشته باشد.
در رابطه با مراقبت از خود و کم گرفتن از دیگران صرفا یک روش برای همه وجود ندارد. ممکن است آن چه مشکل دیگران را حل می‌کند به کار شما نیاید.
این حقیقت حتی در زمان‌های متفاوت در زندگی خود شما هم مصداق دارد. ممکن است در گذشته زیر ذره‌بین تراپیست رشد کرده باشید، ولی اکنون نیاز به اشاره‌هایی جزئی و کوچک در گوشه و کنار زندگی داشته باشید. شاید هم برعکس باشد، ممکن است قبلا نیازی به درمان احساس نکرده بودید ولی اکنون شرایط عوض شده است و سلامت شما به خطر افتاده باشد.
هر انگیزه‌ای که مشوق شما برای درخواست کمک باشد فرقی ندارد، مهم آن است که نقش تراپیست و لایف کوچ را به درستی بشناسید و بدانید برای رفع هر مشکل به کدام یک رجوع کنید. همچنین به یاد داشته باشید که در حین جستجو برای یافتن کمک، تخصص و سازگاری شخصی را در نظر داشته باشید.