پرش ذهنی و تکنیک‌هایی برای درمان

ذهن انسان در طول شبانه‌روز درگیر مسائل و موضوعات متعددی است که بسته به میزان مشغولیت ذهن درگیری‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. انسان زمانی قادر است روی موضوع خاصی تمرکز داشته باشد که ذهن درگیر مسائل دیگر نباشد. پرش ذهنی نتیجه‌ی همین موضوع است و زمانی رخ می‌دهد که فرد نتواند روی موضوعی تمرکز کند و درنهایت به حواس‌پرتی دچار می‌شود.

در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به تکنیک‌های مقابله با پرش ذهن می‌پردازیم.

عدم تمرکز و پرش ذهنی

عدم تمرکز برای اغلب افراد یک اتفاق طبیعی و موقتی‌ است. خستگی، استرس و مشکلات عاطفی ممکن است در بیشتر افراد عدم تمرکز ایجاد کند. تغییرات هورمونی هم گاهی بر نحوه‌ی تفکر و میزان تمرکز انسان تأثیر می‌گذارد. اگر مشکل عدم تمرکز به صورت حاد و مکرر اتفاق افتاد، مشخصه‌ای از مشکلات جسمی و روحی است و نیازمند مداخله‌ی درمان‌گر خواهد بود. ممکن است در مواردی این اختلال درست تشخیص داده نشود و دیگران تصور ‌کنند فرد مبتلا به مشکل عدم تمرکز، حواس‌پرت و گیج است. شاید به نظر برسد شخص به مسائل اطراف خود اهمیت نمی‌دهد. تصورات اشتباه و عدم درک در فرد مبتلا باعث ایجاد حس ناامیدی، خشم و یا افسردگی می‌شود.

علائم پرش ذهنی

عدم تمرکز در افراد به اشکال متعددی ظاهر می‌شود. برخی از علائم رایج عدم تمرکز که ممکن است فرد تجربه کند عبارتند از:

• ناتوانی در یادآوری اتفاقات گذشته‌ی نزدیک
• ناتوانی در ثابت نشستن
• ناتوانی در تفکر شفاف
• گم کردن پیاپی اشیا یا آدرس مکان‌ها
• عدم توانایی در تصمیم‌گیری
• عدم توان در انجام کارهای پیچیده
• کمبود توجه
• تکرار اشتباهات سهل‌انگارانه

علل شایع عدم تمرکز حواس

اختلال پرش ذهنی می‌تواند دلایل متعددی از نظر روان‌شناسی، فیزیولوژی و محیطی داشته باشد. از جمله مواردی که می‌توان به آن اشاره داشت، آسیب‌دیدگی بخشی از مغز، بروز سردردهای شدید، درگیری با یک درد مزمن، احساس افسردگی، اضطراب بالا، وجود خاطرات دردناک و… است. در ادامه، به چند مورد از رایج‌ترین عللی که مانع تمرکز و منجر به پرش ذهن در بزرگسالان می‌شود می‌پردازیم:

• اختلالات خواب

کیفیت و مدت خواب در عملکرد روزانه بسیار موثر است. اختلالات خواب موجب بروز مشکلات عدم تمرکز و حافظه در بزرگسالان و کمبود توجه در کودکان می‌شود. خواب ذهن و بدن را بازیابی می‌کند پس کم‌خوابی اجازه نمی‌دهد ذهن عملکرد درستی داشته باشد. تنظیم الگوی خواب می‌تواند یکی از بهترین روش‌های بهبود تمرکز در بزرگسالان و کودکان باشد.

• تکنولوژی

امروزه فناوری می‌تواند یکی از دلایل عدم تمرکز در بزرگسالان محسوب شود. کلیه‌ی صداهایی که ما پیوسته به‌عنوان محرک خارجی می‌شنویم مانند اعلان‌ شبکه‌های اجتماعی، هشدارهای ساعت، صدای تماس‌ها و… تمرکزمان را می‌گیرد. پس از مدتی، حتی هنگامی‌که در دفتر کار آرام و در سکوت مشغول کار هستیم، عدم تمرکز به‌صورت عادت تجربه می‌شود.

• تغییرات در هورمون‌ها

تغییرات هورمونی که در بدن رخ می‌دهد، علائم متعددی ایجاد می‌کند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مشکلات خواب، منگی، خستگی و حس افسردگی اشاره کرد که هریک به تنهایی قادر است‎ به عدم تمرکز ختم شود.

• اضطراب و استرس

مغز ما به شکلی طراحی شده است که در زمان خطر آدرنالین ترشح کند. بدن در این مواقع به حالت استرس می‌افتد. آدرنالین در ابتدا انرژی بالا و تمرکز کامل ایجاد می‌کند اما اثر آن در مدت‌ کوتاهی از بین می‌رود و مغز در ادامه و با بروز استرس، هورمون کورتیزول ترشح می‌کند. به این ترتیب، تصمیم‌گیری درست، تمرکز مناسب و رسیدن به راه‌حل برای فرد آسان‌تر می‌شود. وجود پیوسته‌ی کورتیزول در بدن، مکانیسم طبیعی قشر جلوی پیشانی مغز را مختل می‌کند و هنگامی که این قسمت مغز به خوبی کار نکند، باعث عدم تمرکز خواهد شد.

• داروهای شمیایی

محتوای شیمیایی بعضی داروها می‌تواند تأثیرات عمیقی بر مغز بگذارد. مقدار یا دفعات مصرف دارو و انتخاب داروی مناسب، از عواملی است که حتماً باید با دقت بررسی شود و تحت نظر پزشک قرار بگیرد.

پیامدهای عدم پرش فکر

پرش افکار ممکن است مانع از تمرکز و توجه صحیح شود. در این حالت در خواب اختلال ایجاد می‌کند و حتی موجب تجربه‌ی افسردگی و اضطراب می‌گردد. ممکن است موردی که مانع اصلی یادگیری در کودکان و نوجوانان است، همین پرش افکار باشد، چراکه حافظه‌ی کودک را دچار مشکل می‌کند و اجازه نمی‌دهد اطلاعاتی که دریافت می‌کند وارد حافظه‌ی بلندمدت او شود. علاوه بر این، کاهش تمرکز و پرش افکار، باعث بروز اختلال در کارهای ساده و روزمره می‌شود.

درمان پرش ذهنی چیست؟

عدم تمرکز در بزرگسالان موضوعی است که از یک عارضه‌ی کوچک آغاز می‌شود. با عمیق‌تر شدن این مشکل، بسیاری از حوزه‌های زندگی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر در همان گام‌های ابتدایی، اقدامات اولیه برای مقابله با این مشکل انجام می‌شود. در این صورت می‌توان سریع‌تر و مؤثرتر از پیشرفت آن جلوگیری کرد. در ادامه لیستی از تکنیک‌های ساده برای افزایش تمرکز معرفی شده است:

• تکنیک‌های تمرکز

تمرین دادن مغز با روش‌های متعدد نظیر حل کردن پازل و جدول، بازی با کلمات و برخی بازی‌های فکری

• تغذیه‌ی سالم

داشتن یک رژیم غذایی سالم برای داشتن ذهن سالم و از بین بردن عدم تمرکز اهمیت زیادی دارد.

• خواب کافی

ذهن برای دریافت و ذخیره‌ی اطلاعات تازه به استراحت نیاز دارد. غلبه بر اختلالات خواب و داشتن خواب منظم موثرترین راه برای از بین بردن پرش ذهن است.

• ورزش

تمرینات بدنی روزانه نه‌تنها برای حفظ سلامتی بدن بسیار مفید است، بلکه به مغز کمک می‌کند تا افکار مزاحم را نادیده بگیرد.

• داروهای تجویزی

داروهای ویژه‌ی تمرکز، حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

کلام آخر

عدم تمرکز که منجر به پرش افکار می‌شود، به عوامل متفاوتی وابسته است و درمان‌های مختلفی هم برای آن درنظر گرفته می‌شود. روان‌شناسان با ارائه‌ی نظرات خاص خود و درمان‌های مختص هر فرد، موارد ریشه‌ای و جدی‌تر مانند افسردگی و… را بررسی و با ارائه‌ی راه‌کار متناسب با شخصیت فرد در یافتن تکنیک‌های افزایش تمرکز به او کمک می‌کنند.