در علم روانشناسی یک همبستگی قوی بین تروما و اعتیاد دیده می‌شود. تروما می‌تواند منجر به شکل‌گیری یک سیستم استرس نامنظم شود که ممکن است آسیب‌پذیری ما را در برابر رفتارهای اعتیاد‌آور افزایش دهد. حتی موجب مسخ شخصیت و بی‌حسی و کرختی خواهد شد که به طور مشابه آسیب‌پذیری را افزایش می‌دهد. برای اینکه یک رویکرد آگاهانه از تاثیر تروما بر اعتیاد داشته باشیم این مقاله از سایت همراهتم را تا انتها مطالعه کنید.
تاثیر تروما بر اعتیاد از دوران کودکی شکل می‌گیرد
مطالعات و تحقیقات متعددی ارتباط بین تجربیات آسیب‌زا در دوران کودکی و رفتارهای اعتیاد آور در بزرگسالی را تایید می‌کنند. یکی از قابل توجه‌ترین آن‌ها مطالعه‌ی اولیه‌ی تجربیات نامطلوب دوران کودکی است. ترومای کودکی و نوجوانی شامل تجربیات آسیب‌زا در 18 سال اول زندگی مانند سوء استفاده‌ی عاطفی و جنسی، نادیده گرفتن، از دست دادن والدین، شاهد خشونت یکی از اعضای خانواده بودن می‌شود. محققان از این مطالعه دریافتند که با افزایش تعداد این تجربیات و درواقع تاثیر تروما بر اعتیاد، متاسفانه خطر مصرف الکل و سایر مواد مخدر در بزرگسالی وجود دارد.
چه ارتباطی بین ترومای کودکی و نوجوانی و اعتیاد در بزرگسالی وجود دارد؟
متاسفانه پاسخ پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. تجربیات آسیب‌زننده در دوران کودکی بسته به نوع آن، شدت و دوره‌ی رشد فرد، زمان تجربه، ساختار ژنتیکی و جنسیت فردی که تروما را تجربه می‌کند، می‌تواند مجموعه‌ای از اثرات مضر را روی فرد داشته باشد. حضور یا عدم حضور یک مراقب حمایت‌کننده، این روند را دستخوش تغییر می‌کند. تأثیر خاص ترومای دوران کودکی ظریف و پیچیده است، اما یکی از پیامدهای رایج آن، بی نظمی در سیستم استرس و ابتلا به انواع اعتیاد است.
تاثیر تروما بر اعتیاد از طریق اختلال در سیستم کنترل استرس
برای بررسی تاثیر تروما بر اعتیاد باید به پاسخ مغز به استرس نگاهی بیاندازیم. سیستم استرس ما تا حد زیادی توسط محور هیپوتالاموس (hypothalamus) -هیپوفیز (hipofiz) -آدرنال (adrenal) اداره می‌شود، که ما را برای واکنش موثر به خطر آماده می‌کند. هنگامی که یک عامل استرس‌زا توسط مغز شناسایی می‌شود، این محور (در ارتباط با سایر سیستم ها) با ایجاد ترشح هورمون‌های استرس مانند آدرنالین (Adrenaline) و گلوکوکورتیکوئیدها (Glucocorticoid) ، ما را برای «جنگ یا گریز» آماده می‌کند. در این هنگام ما بیش از حد برانگیخته شده و افزایش فشار خون، ضربان قلب سریع، تنفس سریع و احساس هشدار را تجربه می‌کنیم. سپس خون و انرژی به سمت ساختارهای مغزی ما هدایت می‌شود. این پاسخ‌های خودکار به ما کمک می‌کنند تا زمانی که تهدید برطرف نشود، به خطر واکنش نشان دهیم.
با این حال، مواقعی وجود دارد که سیستم استرس به جای کمک‌رسانی علیه ما کار می‌کند. وقتی استرس‌ها و تهدید پایدار باشند، این قدرت را دارند که در این سیستم ایجاد اختلال کنند. در این شرایط محور واکنش به استرس فعال شده و درنتیجه موجب برانگیختگی بیش از حد می‌شود. بنابراینی کودکانی که ترومای طولانی مدت را تحمل می‌کنند ممکن است برانگیختگی مداوم، اضطراب وهوشیاری بیش از حدی را تجربه کنند.
این بی‌نظمی سیستم استرس، به ویژه در طول سال‌های رشد کودکی، موجب اثرات مضر روی سیستم ایمنی، مهارت‌های تنظیم هیجان، رشد شناختی و عملکرد اجرایی فرد شود. تاثیر تروما بر اعتیاد یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که فرد در بزرگسالی به علت تجربه‌ی طولانی‌مدت استرس در کودکی، با آن مواجه خواهد شد.
همه‌‌ی این‌ها چه ربطی به اعتیاد دارد؟
دلیل اصلی استفاده‌ی افراد از مواد مخدر ناشی از اثرات روانی فوری آن‌ها است. الکل و سایر مواد مخدر (علاوه بر رفتارهای پاداش‌دهنده) با ایجاد لذت (یعنی تقویت مثبت) و کاهش نارسایی (یعنی تقویت منفی)، احساس افراد را تغییر می‌دهد.
برای افراد دارای سیستم استرس نامنظم ناشی از تروما، مصرف مواد مخدر می‌تواند موجب تسکین بیش‌انگیختگی مزمن و اضطراب شود. الکل، بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) و انواع مواد افیونی دارای اثرات مسمومیت آرام‌بخش هستند، که برخی از آن‌ها حتی برای کند کردن سیستم عصبی مرکزی، مانند: داروهای افسردگی مفید هستند. علاوه بر این، قمار کردن (به ویژه با دستگاه‌های قمار الکترونیکی) بازیکنان را به نوعی خلسه می‌کشاند که در آن همه چیز غیر از بازی را فراموش می‌کنند.
تاثیر تروما بر اعتیاد بسیار جدی است. افرادی که سابقه‌ی تروما دارند ممکن است در برابر اعتیاد به عنوان وسیله‌ای برای تنظیم خلق و خوی خود، آرام کردن افکار مزاحم و سرکوب برانگیختگی ناشی از افزایش هورمون‌های استرس، آسیب‌پذیرتر باشند. مواد مخدر، سوء مصرف، یا رفتارهای اعتیاد آور می‌توانند حالت بی‌حسی موقتی را در فرد بیشتر کنند.
کلام آخر
سایر افرادی که تروما را تجربه می‌کنند ممکن است واکنش متفاوتی داشته باشند، زیرا نتیجه‌ی نوع تروما، مدت آن، سن وقوع و ویژگی‌های بیولوژیکی فرد در چگونگی واکنش‌ها موثر است. برخی افراد در طول تجارب آسیب‌زای طولانی‌مدت با مصرف انواع مواد مخدر یا حتی بروز رفتارهای مکرر مانند: مشغول شدن به بازی‌های کامپیوتری یا قمار کردن وارد یک بی‌حسی یا خلسه‌ی فکری می‌شوند که نتیجه‌ی آن اعتیاد خواهد بود. تشخیص و درمان هرگونه استرس، به‌خصوص تروما در زمان مناسب می‌تواند تا حد بسیار زیادی از چالش‌هایی که فرد در آینده تجربه خواهد کرد، جلوگیری به عمل آورد. اگر نگران تاثیر تروما بر اعتیاد، در یکی از نزدیکان خود هستید، حتما او را تشویق کنید که به یک درمانگر مراجعه کرده تا از این طریق از آسیب‌های احتمالی بیشتر جلوگیری کنید.