مولانا جلالالدین بلخی نامدارترین شاعر فارسی زبان است. خیلی‌ها او را همپای شکسپیر، نمایشنامه‌نویس و نویسنده‌ی انگلیسی می‌دانند. محبوبیت و شهرت مولانا تنها در میان فارسی‌زبانان نیست. آوازه و شهرت او چنان زیاد است که در سراسر جهان او را به رومی می‌شناسند.
درباره‌ی او صدها کتاب و مقالات نوشته شده است و از عرفان او در سراسر دنیا صحبت می‌شود. خیلی از کتاب‌هایی که درباره‌ی مولانا نوشته شده‌اند هم شهرتی جهانی دارند. در این مقاله قصد داریم درابتدا از جلالالدین مولانا به‌طور اجمالی صحبت و سپس 3 کتاب جذاب برای آشنایی با مولانا را معرفی کنیم.
درباره‌ی جلالالدین مولانا
جلالالدین مولانا بلخی در سال ۶۰۴ قمری، در بلخ زاده شد و شصت و شش سال بعد در قونیه از دنیا رفت. از او شش کتاب به نام‌های مثنوی معنوی، دیوان شمس، فیه ما فیه، مکتوبات و مجالس سبعه به جا مانده‌است. دو کتاب اول او بیشتر از باقی آثارش محبوبیت و شهرت دارند. در ایران او به او مولوی یا مولانا می‌گویند و غربی‌ها و ترک‌ها از نام رومی برایش استفاده می‌کنند. در افغانستان هم به او جلالالدین بلخی می‌گویند.
در همان سده‌ی بعد از مرگ مولانا، آثارش به زبان ترکی ترجمه شد. با این حال جهان غرب در اواسط سده‌ی نوزدهم با او از طریق آثارش آشنا شدند. رالف والدو امرسن در سال ۱۸۶۷ برای اولین بار آثار مولانا در آمریکا به زبان انگلیسی ترجمه کرد، با این وجود توجه چندانی را به خود جلب نکرد. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ هم اشخاصی چون رابرت دانکن، دانیل لایبرت و دیوید مارتین هم آثار جلالالدین را ترجمه کردند. ترجمه‌های رابرت دانکن در میان ترجمه‌های صورت گرفته از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار شد و پای آثار مولانا را به محافل ادبی غربی باز کرد.
کشور ترکیه در سال ۲۰۰۷ به یونسکو پیشنهاد داد که این سال را به نام مولانا نام‌گذاری کنند. با پذیرش یونسکو سال 2007 میلادی به نام مولانا جلالالدین محمد بلخی نام‌گذاری شد. از زمانی که محبوبیت آثار و اشعار مولانا در محافل ادبی غربی آغاز شد، کتاب‌های زیادی برای تفسیر آثار و معرفی او به چاپ رسید. همزمان با دوره‌ی اوج محبوبیت آثار مولانا، در ایران هم خوانندگان بسیاری به دنبال خواندن آثار او بودند. کتاب‌هایی که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید، معروف‌ترین آثاری‌ست که درباره‌ی مولانا در میان ایرانیان شناخته شده است.
کتاب‌های معروف مولانا
پله‌پله تا ملاقات خدا
شناخته‌شده‌ترین اثری که تا به امروز برای معرفی مولانا به چاپ رسید، پله‌پله تا ملاقات خدا‌ست. این کتاب را عبدالحسین زرین‌کوب در سال 1384 نوشته است. نویسنده برخلاف باقی آثارش با نثری روان و ساده و بدون ارجاع و منابع مختلف از ابتدای کودکی تا سال‌های بزرگسالی مولانا را به رشته‌ی تحریر درآورده است.
زرین‌کوب نام این اثر ساده و خودمانی را از این بیت معروف مولانا انتخاب کرده است: «از مقامات تبتل تا فنا، پله‌پله تا ملاقات خدا.» همزمان با خواندن شرح حال این شاعر، می‌توان از اوضاع سیاسی و اجتماعی او هم باخبر شد. رویکرد این اثر داستانی‌ست و جنبه‌های زندگی و عرفان مولوی را به خوبی توضیح می‌دهد.
عارف جان‌سوخته
نهال تجدد پژوهشگر و محقق ایرانی، اثر عارف جان‌سوخته را به زبان فرانسوی نوشت. پس از چاپ این کتاب ترجمه‌ی آن هم در ایران منتشر شد. از آنجایی که این اثر در ابتدا به زبان فرانسوی نوشته شده است، از محبوبیت و شهرتی جهانی برخوردار است. کتاب عارف جان‌سوخته درباره‌ی دیدار شمس و مولانا‌ست. دیداری که به عنوان تولد دوباره‌ی مولانا از آن یاد می‌شود. نهال تجدد در این اثر از منابع و مآخذی استفاده کرده است که موجب غنای ویژه‌ی این کتاب شده است.
به دنبال مولانا
یکی دیگر از آثاری که برای شناخت مولانا می‌توان به آن مراجعه کرد، کتاب به دنبال مولانا اثر ماهرخ دبیری‌ست. این کتاب با روایتی خطی و داستانی زندگی مولانا را با زبانی ساده و روان برای مخاطبین روایت می‌کند. بیشتر محتوای این کتاب درخصوص اندیشه‌هایی‌ست که مولانا در مثنوی‌معنوی و دیوان شمس به آنها پرداخته است.
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم مولانا یکی از نامدارترین شاعران ایرانی است، به همین دلیل آشنایی با زندگی او و همچنین شناخت آثارش در ادبیات اهمیت زیادی دارد.