بیشتر ما زمانی که صحبت از رهبری می‌شود، به‌یاد رهبران سیاسی کشورها و حزب‌های مختلف می‌افتیم. ولی حقیقت آن است که هر یک از ما با توجه به جایگاهی که داریم، روی گروهی از افراد تاثیر مستقیم می‌گذاریم و در حال جهت‌دهی افکار و تعیین مسیر رفتارشان هستیم. مثلا خط فکری پدر خانواده روی فرزندانش تاثیرگذار است و خط مشی یک کارفرما، رفتار کارمندانش را تعیین می‌کند. به‌صورت کلی می‌توان گفت این حس رهبری به‌نوعی در همه‌ی ما وجود دارد.
تک‌تک ما به‌تنهایی یک رهبر بالقوه هستیم. هر فردی در وجود خود توانایی رهبری را دارد. فقط باید این ویژگی را پیدا کند و برای تقویت کردن آن تلاش کند. راه‌های زیادی برای شکوفایی ویژگی رهبری وجود دارد. ویژگی‌ای که بیشتر در روزهای سخت خودش را بروز می‌دهد. داشتن شکل‌های مختلف قدرت، می‌تواند از شما رهبری متفاوت بسازد. جدای از این‌که شما چه توانایی‌هایی دارید، باید ویژگیهای یک رهبر قوی و قدرتمند را هم بشناسید و سعی کنید آن‌ها را در خود تقویت کنید.
در این یادداشت از همراهتم انواع رهبری و ویژگیهای یک رهبر خوب را با هم می‌خوانیم.
انواع رهبری
رهبران بزرگ زیادی بودند که با سبک‌های متفاوت رهبری‌شان نقش بزرگی در هدایت، اجرای برنامه‌ها و ایجاد انگیزه در طول تاریخ داشته‌اند. این رهبران را می‌توان به پنج دسته‌ی مختلف تقسیم کرد که هر کدام ویژگیهای خوب و بد خودشان را دارند. شناخت و درک مدل‌های مختلف رهبری بسیار مهم است، زیرا به ما نشان می‌دهد که کدام سبک رهبری در چه موقعیتی نتیجه‌ی بهتری دارد.
رهبری اقتدارگرا
در این نوع از رهبری، رهبر انتظارات خود را به اعضای گروه تحمیل می‌کند. درواقع در این نوع رهبری نتایج از پیش مشخص شده‌اند. این یک ترفند است که رهبران برای دوره‌های محدود زمانی به کار می‌گیرند تا زودتر به نتیجه‌ی دلخواه‌شان برسند. اما متاسفانه خلاقیت گروهی در این نوع رهبری هیچ جایی ندارد. اما باید این را هم بدانیم که در این روش رهبری اشتباهات کمتری پیش می‌آید.
از مشکلات این رویکرد این است که رهبر اقتدارگرا، خود‌رای است. او با نظر خود، کارکنان را جا‌به‌جا می‌کند. متاسفانه همین موضوع باعث می‌شود، خلاقیت و نوآوری کارکنان کم‌رنگ شود، کار گروهی بی‌معنا شود و حتی ممکن است باعث شورش کارکنان شود.
رهبری مشارکتی
در این نوع از رهبری، اعضای تیم در تمام تصمیم‌گیری‌ها شرکت می‌کنند. از مزایای این روش افزایش انگیزه و رضایت شغلی کارکنان است. خلاقیت کارکنان بیشتر و بیشتر شده و تیم به نتیاج بسیار خوبی می‌رسد. از مشکلات این سبک رهبری هم می‌توان گفت که تصمیم‌گیری‌ها بسیار زمان‌بر می‌شود و اگر کارمندان بی‌تجربه باشند، ممکن است تصمیم‌های اشتباه بگیرند.
رهبری اختیاری
در این سبک از رهبری، اعضای تیم از آزادی زیادی برخوردارند و در تصمیم‌گیری و ابتکار عمل آزادی کامل دارند. خوشبختانه در این نوع رهبری کارمندان با‌تجربه می‌توانند از تجربیات مفید خود استفاده کنند و نوآوری و خلاقیت خودشان را در محیط کاری، نشان دهند. اما مشخص نبودن مسئولیت فرماندهی از مشکلات این سبک از رهبری‌ست.
رهبری تعاملی
در این سبک از رهبری اعضای گروه برای رسیدن به هدف‌ها تشویق می‌شوند. در این سبک، رهبر چند هدف را تعریف می‌کند و برای رسیدن به آن‌ها پاداش‌های مشخصی را درنظر می‌گیرد. البته اگر اعضا به اهداف معین نرسند، حتما مجازات می‌شوند.
از خوبی‌های این سبک رهبری آن است که کارمندان با وعده‌ی پاداش، انگیزه‌ی بالایی پیدا می‌کنند و رهبران هم هدف‌ها و زمان‌بندی مشخصی را برای کارمندانشان تعریف می‌کنند. اما در مورد مشکلات این نوع از رهبری می‌توان به بی‌ارزش شدن حس همدلی و کم شدن نوآوری و خلاقیت اشاره کرد.
رهبری انقلابی
در این سبک از رهبری، رهبر به پیروان خود یک چشم‌انداز را نشان می‌دهد و سپس آن‌ها را به دستیابی به آن ترغیب می‌کند.
از مزایای این روش می‌توان از کاهش نرخ جابجایی کارکنان، و ارزشمندی بالای چشم‌انداز شرکت، نام برد.
اندر معایب این روش، تحول‌آفرینی آن است که می‌تواند به انحراف از پروتکل‌ها و مقرارت منجر شود.
هفت ویژگی اساسی یک رهبر خوب
در دنیای امروز، مردم رهبر خوب را به‌آسانی از رهبر بد تشخیص می‌دهند. از آن جایی که سازمان‌های زیادی به دست این رهبران اداره می‌شوند؛ ما به رهبرانی نیاز داریم که بتوانند به ما کمک کنند تا تصمیمات اساسی، حتی در مقیاس بزرگ را برای پیشرفت کشور و سازمان‌مان بگیریم. در ادامه معیار‌ها و ویژگیهای یک رهبر خوب را معرفی می‌کنیم.
1.صداقت
صداقت یکی از مهم‌ترین ویژگیهای یک رهبر خوب است. رهبران بزرگ زمانی موفق می‌شوند که به قول و تعهد خود پایبند بمانند. رهبران خوب و صادق چنین ویژگی‌هایی دارند:
- رهبر خوب برای اشتباهاتش عذرخواهی می‌کند.
- رهبر خوب فعالیت کارکنان خود را برجسته می‌کند و مشارکت خود در کار‌ها را کم‌اهمیت نشان می‌دهد.
- رهبر خوب قدر‌دان وقت دیگران است.
صداقت، همان درست کار کردن است، حتی زمانی‌که هیچ‌کس شما و عملکردتان را نمی‌بیند.
2.ارتباط
داشتن مهارت‌های ارتباطی خوب، یکی از مهم‌ترین ویژگیهای یک رهبر است. استفاده از زبان شیوا برای برقراری ارتباط میان‌فردی اهمیت بسیار زیادی دارد. یکی از اجزاء جدایی‌ناپذیر ارتباط، گوش دادن است. رهبر خوب به صحبت‌های همه‌ی کارمندان و تک‌تک اعضا گوش می‌کند. همدلی و ارتباطات موثر با دیگران، تنها چیزی‌ست که باعث پیروی افراد از رهبران می‌شود.
تماس چشمی صحیح نیز یکی دیگر از ویژگیهای یک رهبر خوب است. تماس چشمی با اعضای گروه باعث می‌شود اعضا، احساس نزدیکی بیشتری با رهبرشان داشته‌باشند. مردم می‌دانند که برقرار نکردن تماس چشمی به معنای اهمیت ندادن است. به همین خاطر برقراری تماس چشمی، اعضا را به کار گروهی‌شان دلگرم می‌کند.
3.خودآگاهی
یکی از ویژگیهای رهبر خوب، داشتن خودآگاهی است. فرد خود‌آگاه نقاط قوت و ضعف خود را می‌شناسد و برای بهبود آن‌ها تلاش می‌کند.
4.قدردانی و احترام
قدردانی و تشکر عزت‌نفس‌تان را بالا می‌برد، افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد و به خواب بهتر کمک می‌کند. با قدردانی نه‌تنها بهتر زندگی می‌کنید، بلکه به رهبر بهتری هم تبدیل می‌شوید. بهترین رهبران می‌دانند که چگونه در محل کار از کارمندان خود قدردانی کنند و با داشتن این ویژگی مثبت، میزان تلاش کارمندانشان را افزایش می‌دهند. زیرا همه‌ی کارمندان تمایل دارند برای یک رئیس قدر‌دان تلاش کنند تا رئیسی که همیشه شاکی است. برخورد محترمانه با کارمندان باید رفتار همیشگی رهبر یا مدیر یک مجموعه باشد. همین موضوع باعث کاهش تنش و درگیری بین اعضای تیم و رهبر گروه می‌شود.
۵. یادگیری سریع
سرعت در یادگیری، توانایی مطالعه‌ی سریع و آموزش‌پذیری از ویژگیهای یک رهبر توانمند است. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که به‌سرعت در حال تغییر است. بنابراین سازگاری با این سرعت به همراه داشتن خلاقیت در حل مسئله، از مهارت‌های اساسی یک رهبر خوب و موفق است.
6. شجاعت
داشتن شجاعت و به دنبال آن اعتماد به نفس، به رهبر کمک می‌کند تا ایده‌های جدید خود را مطرح کند، بایستد و از برنامه و چشم‌اندازی که برای مجموعه‌ی خود در نظر دارد، کاملا دفاع کند. این ویژگی هم در کنار دیگر ویژگیهای رهبران موفق می‌تواند هدایت گروه را تضمین کند.
7.تاثیرگذاری و نفوذ
برخورداری از هوش هیجانی می‌تواند تاثیرگذاری یک رهبر را چند برابر کند. توانایی راضی کردن دیگران از طریق درخواست‌های منطقی، یکی از ویژگیهای رهبر خوب و موفق است. نکته‌ی کلیدی برای تاثیرگذاری بیشتر در این است که توانایی‌ها و شایستگی‌های فعلی خود را به خوبی ارزیابی کنید. با استفاده از چنین گنجینه‌ای می‌توانید بیشترین میزان از مشارکت را بین اعضای مجموعه‌ی خود داشته‌باشید. رهبرانی که در کنار ارتباط موثر جسارت، شجاعت و خودآگاهی با صداقت برخورد می‌کنند؛ قدرت و محبوبیت را به هم وصل می‌کنند.
رهبری یک مهارت مهم است که می‌توانید با آموزش درست، آن را درون خود شکوفا کنید. وظیفه‌ی رهبر، انگیزه دادن به افرادی‌ست که به سمت یک هدف مشترک در حال حرکت‌اند.